امضای قرارداد تشکیل مجلس نمایندگان جمهوری های ترک

ارسالی احمد شهیر

امضای قرارداد تشکیل مجلس نمایندگان جمهوری های ترک بالاخره با اشتراک ترکیه، آذربایجان، قزاقستان و قرقیزستان به عنوان اقدامی مهم تلقی می گردداین تحول را که طی آن مجالس کشورهای ترکیه، آذربایجان، قرقیزستان و قزاقستان زیر یک سقف گرد هم خواهند آمد، می توان به عنوان اقدامی ملموس در جهت نهادینه کردن روابط ارزیابی کرد. ولی عدم اشتراک ترکمنستان و اوزبکستان در این روند، مانع از انعکاس ظرفیت واقعی مجلس نمایندگان جمهوری های ترک می گردددر این نقطه، لازم است اقداماتی که زیربنای مجلس نمایندگان ممالک ترک را تشکیل می دهند، به دقت مورد ارزیابی قرار گیرند. زیرا ممارستهای فکری تشکیل این مجلس، در نشست رؤسای دولت کنگره های ممالک ترک انجام گرفته و به مرحله پختگی رسیده است/ همچنین عدم اشتراک فعال کشورهای ترکمنستان و اوزبکستان در تشکیلات مذکور نیز جلب توجه می کندولی می توان گفت، امروزه شرایط در حال تغییر بوده و ممکن است کشورهای ترکمنستان و اوزبکستان نیز جهت اشتراک در چنین اقداماتی ابراز علاقه نمایند. به عنوان مثال قربانقلی بردی محمداف، رئیس دولت فعلی ترکمنستان در این زمینه شانس جدیدی برای ترکیه محسوب می گردد. گفته می شود بردی محمداف درمقایسه با ترکمن باشی رئیس جمهور فقید ترکمنستان به پیشنهاد همکاری با دید مثبت تری می نگرد. با توجه به جنبه کیفی مسائل موجود با ازبکستان، ترکیه باید اقداماتی در بالاترین سطح ممکن صورت دهد. بیش از هر چیز لزوم انجام چنین اقداماتی از لحاظ خدمت به منافع مشترک به جمهوری های منطقه منجمله ازبکستان و ترکمنستان، به شکلی صریح تفهیم گردد. تحرک بخشی به یگانه اقدامی که در آن یکپارچگی جهان ترک به صورت واضح مشاهده می گردد، مشارکت در اقدامات دیگر را نیز به طور مستقیم تحت تاثیر قرار خواهد دادوضعیت کنگره های جهان ترک نیز تا حدودی مثبت تر ارزیابی می شود. به دنبال برگزاری دهمین کنگره با مبادرت ترکیه در آنتالیا، پس از مدت زمانی طولانی، یازدهمین کنگره ترک برای اولین بار در خارج از ترکیه و در آذربایجان، ترتیب یافت. برگزاری این کنگره که به عنوان زمینه ارتباطی مهم و تصویر اتحاد ارزیابی میگردد، در یکی دیگر از جمهوری های ترک به جز ترکیه بدین معناست که برگزاری این کنگره تنها اقدامی از سوی ترکیه نبوده و ساختاری است که تمامی کشورهای جهان ترک از آن حمایت میکنندسیاست ترکیه در قبال آسیای میانه به مرحله ای رسیده است که لزوم نهادینه شدن روابط، یک بار دیگر محرز می گردد. تاکنون روابط بین کشورهای جهان ترک به صورت مذاکرات متقابل رؤسای دولت این کشورها تلقی می گردید. به همین دلیل این روابط مداومت نداشته، برقراری روابط بیشتر بر عهده رؤسای دولت بود. می توان گفت به وجود آمدن زمینه مناسب جهت فعالیتهای نهادینه سازی نیز، تاثیر مثبتی بر این روند داشته است. امروزه جمهوری های منطقه آسیای میانه، برای همکاری در زمینه های سیاسی و اقتصادی، در موقعیت مناسبی قرار دارندبه ویژه در حل مسائل ساختاری باقیمانده از دوره اتحاد جماهیر شوروری سابق، اقدامات بسیاری صورت گرفته استشرایط بین المللی سبب آماده سازی زمینه مناسب جهت انجام همکاری های متقابل و چند جانبه کشورها شده، نمونه های موفق، سبب افزایش تلاشها در جهت انجام همکاری ها گردیده استاتحاد نژادی، زمانی و دینی که ترکیه در برقراری روابط با جمهوری های آسیای میانه، به طور مستمر بر آن تاکید میورزد، گاها موضوعات سیاسی و اقتصادی را نیز تحت الشعاع قرار می دهدبا این وجود منافع سیاسی و اقتصادی، سبب وابستگی کشورها به یکدیگر استمطمئنا اشتراک قومی، زبانی، دینی و تاریخی، تاثیر مثبتی بر این روابط دارد ولی اولویت دولتها در جهت تامین منافع ملی است. از این رو ترکیه بایستی در سیاست خود در قبال کشورهای آسیای میانه، موضعی پراگماتیست و سیاسی که در آن منافع مشترک به صورت قابل قبول تعریف گردیده، در پیش گیردپیش شرط ثمر دهی تشکیلاتی چون مجلس نمایندگان جمهوری ترک را اعتقاد و اعتماد طرفین بر روند کار و حرکت هماهنگ در برخی از موارد تشکیل میدهد